Bệnh suy nhược cơ thần kinh là gì?

Các bệnh thần kinh cơ ảnh hưởng đến chức năng của các cơ trong cơ thể bạn. Những tình trạng này thường là do các dây thần kinh không gửi tín hiệu đến cơ và/hoặc các cơ hoạt động không đúng. Một số ví dụ về các bệnh gây suy nhược thần kinh cơ ở người lớn gồm có:

+ Bệnh xơ cứng bên teo cơ (amyotrophic lateral sclerosis - ALS, còn được gọi là bệnh Lou Gehrig)

+ Bệnh teo cơ (muscular dystrophy)

+ Bệnh nhược cơ (myasthenia gravis)

Bệnh suy nhược cơ thần kinh ảnh hưởng đến hô hấp của tôi như thế nào?

Cần có nhiều cơ để hít thở bình thường, bao gồm cơ hoành (cơ ngăn cách phổi với bụng), cơ liên sườn, và cơ ở cổ và họng. Khi bị bệnh suy nhược cơ thần kinh, một số hoặc tất cả các cơ này có thể bị yếu, khiến bạn khó hít vào và thở ra. Sự suy nhược này có thể khiến bạn thở nông. Bạn có thể cảm thấy như bị nghẹt thở khi nằm xuống và khi ngủ. Thở nông do yếu cơ, được gọi là giảm thông khí, có thể làm giảm nồng độ oxy trong cơ thể và tăng nồng độ khí carbonic (CO2) trong máu. Sự gia tăng khí carbonic có thể dẫn đến nhức đầu, lú lẫn và giảm khả năng tỉnh ngủ thức dậy.

Bệnh suy nhược cơ thần kinh cũng có thể khiến bạn khó ho một cách hiệu quả, khiến bạn không thể đẩy đàm ra khỏi phổi. Kết quả là bạn có thể bị nhiễm trùng phổi thường xuyên hơn, hoặc cảm thấy khó thở hơn do đàm làm nghẹt đường thở.

Đôi khi giảm chức năng phổi và các vấn đề về hô hấp diễn tiến dần dần. Bạn có thể không có triệu chứng hoặc không nhận ra mình bị hạn chế hô hấp. Bác sĩ sẽ giúp bạn phát hiện các vấn đề về hô hấp do bệnh cơ thần kinh.

Nếu sự suy nhược cơ hô hấp của bạn trở nặng, bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về các test và các cách điều trị.

Tôi nên tìm kiếm loại vấn đề nào về giấc ngủ nếu bị bệnh suy nhược cơ thần kinh?

Ba vấn đề có thể ảnh hưởng đến hô hấp do bệnh suy nhược cơ thần kinh khi ngủ là:

+ Giảm thông khí về đêm

+ Ngưng thở tắc nghẽn lúc ngủ

+ Ngưng thở lúc ngủ do hệ thần kinh trung ương.

Bạn có thể mắc bất kỳ một hoặc tất cả các vấn đề này tùy theo loại bệnh cơ thần kinh bạn mắc phải.

Giảm thông khí về đêm

Vấn đề này là do hít thở nông trong khi ngủ vì yếu cơ. Giảm thông khí dẫn đến tăng nồng độ khí carbonic trong máu và cuối cùng là giảm nồng độ oxy, thường nặng hơn trong giấc ngủ mắt lay động nhanh (rapid eye movement – REM, còn gọi là giấc ngủ “mơ”) khi bạn chỉ dựa vào cơ hoành làm cơ duy nhất để hít thở. Dấu hiệu đầu tiên bạn nhận thấy có thể là khó thở khi nằm thẳng chân. Các cơ hô hấp bị suy yếu khó làm nở rộng lồng ngực đủ để hít thở bình thường. Một số người mô tả cảm giác "không hít đủ không khí". Dư cân có thể làm cho vấn đề này nặng hơn. Ngủ ở tư thế thẳng đứng hơn bằng cách kê thêm gối dưới đầu có thể giúp giảm khó khăn này.

Ngưng thở tắc nghẽn lúc ngủ (obstructive sleep apnea - OSA)

Ngưng thở tắc nghẽn lúc ngủ là tình trạng trong lúc ngủ các mô mềm ở phía sau họng và lưỡi xẹp xuống và cản trở không khí đi vào phổi một cách bình thường, có thể làm hô hấp bị ngưng lại hoặc “dừng” trong vài giây hay lâu hơn. Bệnh suy nhược cơ thần kinh có thể làm cho ngưng thở tắc nghẽn lúc ngủ sẵn có nặng hơn.

Ngưng thở lúc ngủ do hệ thần kinh trung ương (central sleep apnea - CSA)

Đôi khi, trong lúc ngủ người mắc bệnh suy nhược cơ thần kinh có thể gặp tình trạng não không gửi tín hiệu đến phổi và cơ để điều khiển hô hấp. Nếu tín hiệu bình thường từ não điều khiển hô hấp bị gián đoạn trong một thời gian ngắn, nó được gọi là ngưng thở lúc ngủ do hệ thần kinh trung ương, có thể làm tụt giảm nồng độ oxy.

Các triệu chứng đi kèm với rối loạn hô hấp lúc ngủ do bệnh suy nhược cơ thần kinh là gì?

Rối loạn hô hấp lúc ngủ có thể dẫn đến bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

+ Ngáy

+ Thở hổn hển hoặc nghẹt thở

+ Thức giấc thường xuyên khi ngủ

+ Cảm thấy mệt mỏi hoặc buồn ngủ vào ban ngày

+ Nhức đầu buổi sáng

+ Thay đổi tâm trạng

+ Trục trặc về trí nhớ

+ Phù chân

Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số này, bạn nên nói chuyện với bác sĩ.

Những test nào được thực hiện để tìm ra các trục trặc giấc ngủ trong bệnh suy nhược cơ thần kinh?

Có một số loại test mà bác sĩ có thể yêu cầu để tìm ra các trục trặc hô hấp do bệnh suy nhược cơ thần kinh dù bạn không có triệu chứng. Test chức năng phổi rất hữu ích trong việc tìm ra tình trạng yếu cơ hô hấp vì chúng đo thể tích không khí bạn hít vào và thở ra.

Khí máu động mạch (arterial blood gas - ABG) được thực hiện bằng cách dùng máu lấy từ động mạch, thường là ở cổ tay. Nó đo nồng độ oxy và khí carbonic trong máu của bạn. Máy theo dõi độ bão hòa oxy mạch đập (pulse oximeter) chỉ đo nồng độ oxy trong máu, nhưng không cho biết nồng độ khí carbonic.

Lưu lượng ho đỉnh là test đo sức mạnh của cơn ho. Lưu lượng càng cao, cơn ho càng mạnh.

Đa ký giấc ngủ (polysomnography) được thực hiện để tìm kiếm rối loạn hô hấp lúc ngủ, được thực hiện tại nhà hoặc tại trung tâm nghiên cứu giấc ngủ.

Làm gì để điều trị các vấn đề về hô hấp và về giấc ngủ do bệnh suy nhược cơ thần kinh?

Nếu bạn gặp trục trặc về hô hấp trong lúc ngủ, việc sử dụng một số loại thông khí không xâm lấn có thể hữu ích. Các loại thông khí không xâm lấn thường gặp là áp lực đường thở dương liên tục (continuous positive airway pressure – CPAP) và áp lực dương đường thở hai mức độ (bilevel positive airway pressure - BPAP). Áp lực không khí được truyền qua một mặt nạ vừa khít với mũi miệng, hoặc chỉ với mũi. Kích thước và kiểu mặt nạ được chọn phù hợp với khuôn mặt của bạn.

Những thiết bị này giúp bạn thở trong khi ngủ theo một số cách. Chúng giúp làm giảm chứng ngưng thở tắc nghẽn lúc ngủ bằng cách sử dụng áp lực không khí để mở thông đường hô hấp trên. Áp lực dương cũng giúp bạn hít thở nhiều hơn, bình thường hơn, dù các cơ hô hấp yếu. Nếu bạn bị ngưng thở do thần kinh trung ương, nhịp thở cũng có thể được tạo thêm để bảo đảm bạn hít thở đủ một số lần nhất định mỗi phút. Bác sĩ có thể yêu cầu thở oxy, cùng với thông khí không xâm lấn.

Nếu bạn ho yếu, thiết bị hỗ trợ ho có thể hữu ích. Thiết bị này mô phỏng cơn ho sâu bằng cách thổi không khí vào phổi rồi hút nhanh ra ngoài. Bạn dùng nó với ống miệng hoặc mặt nạ. Dùng nó mỗi ngày giúp phổi của bạn sạch đàm. Thiết bị này cũng sẽ làm tăng thể tích không khí trong phổi của bạn, giúp cải thiện nồng độ oxy, và giảm nguy cơ xẹp phổi và nhiễm trùng.

Bạn có thể làm những việc khác để cải thiện giấc ngủ khi bị bệnh suy nhược cơ thần kinh. Điều quan trọng là phải tuân theo một chế độ ăn uống cân bằng. Sức mạnh cơ hô hấp của bạn sẽ xấu đi khi dinh dưỡng kém. Cố gắng giảm cân nếu bạn thừa cân. Tránh hút thuốc hoặc thuốc lá điện tử. Hạn chế uống rượu, nhất là trước khi đi ngủ. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến hô hấp khi ngủ, vì vậy hãy nhớ xem lại với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng, bao gồm cả ma túy và thuốc không kê đơn.