Hội Lồng Ngực Hoa Kỳ

THÔNG TIN DÀNH CHO BỆNH NHÂN

THỬ THÁCH VẬN ĐỘNG ĐỂ TÌM CHỨNG CO THẮT PHẾ QUẢN DO VẬN ĐỘNG

Thử thách vận động để tìm chứng co thắt phế quản do vận động (Exercise challenge to test for exercise-induced bronchoconstriction - EIB) là một test vận động đặc biệt có thể phát hiện các thay đổi chức năng phổi khi vận động mạnh. Chức năng phổi của bạn được đo bằng hô hấp kế trước và sau khi vận động để tìm những thay đổi khi co thắt phế quản do vận động. Nó cũng có thể được sử dụng cho người hen suyễn để tìm những vấn đề về hen suyễn do vận động.

 

Tại sao tôi được yêu cầu thực hiện test này?

Việc này thường được thực hiện để giúp chẩn đoán hen suyễn do vận động hoặc co thắt phế quản do vận động. Bác sĩ có thể yêu cầu test này nếu bạn có các triệu chứng gợi ý hen suyễn khi vận động, chẳng hạn như ho và khó thở trong hoặc sau khi vận động. Nếu bạn bị hen suyễn do vận động hoặc co thắt phế quản do vận động, bạn có thể bị suy giảm chức năng phổi khi vận động.

Test này cũng có thể được thực hiện để đánh giá hiệu quả của điều trị, chẳng hạn như thuốc hít hoặc thuốc uống, đối với hen suyễn do vận động.

Đối với một số vận động viên chuyên nghiệp, hiện tại hoặc trong tương lai có thể có nhu cầu chính thức ghi lại việc có hay không có hen suyễn do vận động hoặc co thắt phế quản do vận động, để cho phép sử dụng một số loại thuốc.

Có lý do nào để tôi không nên, hoặc không thể tiến hành test thử thách vận động?

Nếu bạn có bất kỳ một tình trạng nào sau đây, bạn không được phép tiến hành test này:
+ Hạn chế chức năng phổi nặng.
+ Mới bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ não.
+ Tăng huyết áp kiểm soát kém.
+ Phình động mạch chủ.
+ Hạn chế thể chất khiến bạn không sử dụng được thảm lăn hoặc xe đạp tại chỗ.

Bạn nên cho phòng thử nghiệm biết bạn có mang thai, cho con bú, hoặc đang uống thuốc trị nhược cơ (myasthenia gravis) hay không.

Nếu bạn không biết chắc bạn có thể tiến hành test được hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ.

Tôi nên chuẩn bị test như thế nào?

Mỗi phòng thử nghiệm có thể có các hướng dẫn khác nhau chút ít. Bạn sẽ được phòng thử nghiệm hướng dẫn cụ thể. Thông thường, mọi người được khuyên:
+ Mặc quần áo và giày dép thoải mái, thích hợp cho việc vận động, như là giày chạy bộ.
+ Tránh vận động hoặc khởi động làm nóng người trước khi test (ít nhất 4 giờ trước khi test).
+ Tránh hút thuốc lá hoặc thuốc lá điện tử vào ngày test.
+ Ăn nhẹ vào buổi sáng và sau đó tránh ăn ít nhất 4 giờ trước khi test.
+ Tránh các chất có chứa caffein (cà phê, trà, sô cô la, côca và nước tăng lực) trong vòng 24 giờ trước khi test.
+ Tránh dùng các thuốc kháng histamine (thuốc chống dị ứng) ít nhất 48 giờ trước khi test.
+ Hỏi về các loại thuốc bạn dùng và có nên ngưng loại nào không. Phòng xét nghiệm thường sẽ cho biết bạn cần ngưng loại thuốc nào, kể cả thuốc hít, trước khi test và bạn cần ngưng các thuốc trong bao lâu trước khi test.

Điều gì xảy ra trong lúc test thử thách vận động?

Test bắt đầu bằng hô hấp ký hoặc đo chức năng phổi toàn diện trước khi vận động.

Sau đó, nhân viên chuẩn bị cho bạn test bằng cách gắn một số thiết bị theo dõi. Các thiết bị sẽ khác nhau chút ít giữa các phòng thử nghiệm. Người ta thường sử dụng các đầu đọc điện tâm đồ (để theo dõi nhịp tim của bạn), máy đo oxy theo nhịp mạch (để test độ bão hòa oxy) và một máy đo huyết áp. Bạn sẽ được yêu cầu đeo kẹp mũi. Bạn cũng có thể dùng ống ngậm để đo lưu lượng không khí và lượng oxy tiêu thụ. Chúng được dùng để đo bạn thở sâu đến mức nào và cường độ vận động. Tùy thuộc vào quy trình trong phòng thử nghiệm cụ thể, bạn có thể hít thở không khí trong phòng hoặc hít thở hỗn hợp không khí đặc biệt có độ ẩm thấp qua ống ngậm.

Vận động bằng thảm lăn hoặc xe đạp tại chỗ. Nhân viên sẽ cho bạn vận động trong khoảng 6-8 phút, trong đó có 4-6 phút gần tới khả năng vận động tối đa của bạn. Trong 2 phút đầu tiên, tốc độ của thảm lăn, hoặc lực cản trên xe đạp được tăng lên cho đến khi đạt đến mức đã định. Nhân viên sẽ sử dụng số đo nhịp tim hoặc số lượng không khí bạn thở mỗi phút để đánh giá cường độ tập luyện có đủ hay không. Các yếu tố như tuổi tác, giới tính, cân nặng và thể lực chung của bạn sẽ ảnh hưởng đến cường độ vận động.

Trong quá trình test, nhân viên có thể nói với bạn để khuyến khích bạn tiếp tục vận động hoặc giảm cường độ để bạn có thể tiếp tục trong 4-6 phút.

Sau khi bạn hoàn thành phần vận động, hô hấp ký được thực hiện một số lần trong vòng 15-30 phút sau khi vận động để đánh giá xem có sự sụt giảm trong các test chức năng phổi hay không. Bạn có thể được cho một ống hít hoặc máy phun sương nếu test thấy lưu lượng khí giảm.

Khi nào tôi nhận kết quả?

Bác sĩ sẽ xem xét kết quả chức năng phổi của bạn trước và sau khi vận động. Kết quả thường có trong vòng hai ngày. Bạn có thể hỏi nhân viên phòng xét nghiệm bao lâu sau có kết quả.

Có các thay thế nào cho test này và khi nào thích hợp?

Có các test khác để tìm hen suyễn do vận động và co thắt phế quản do vận động, có thể được sử dụng trong các tình huống đặc thù. Ví dụ, những người có bệnh làm hạn chế nghiêm trọng việc vận động trên thảm lăn hoặc xe đạp tại chỗ, cần phải làm việc với bác sĩ để xem xét các test thay thế. Các vận động viên chuyên nghiệp cần được lập hồ sơ hen suyễn do vận động hoặc co thắt phế quản do vận động, có thể xem xét các test thay thế. Các tùy chọn bao gồm:
+ Thử thách methacholine. Hô hấp ký được thực hiện trước và sau các liều methacholine tăng dần lên.
+ Tăng thông khí tự ý (eucapnic voluntary hyperventilation): Hô hấp ký được thực hiện trước và sau một thời gian thở sâu, nhanh, giống như khi vận động.
+ Thử thách mannitol: Hô hấp ký được thực hiện trước và sau khi hít mannitol.
+ Thử thách nước muối ưu trương: Hô hấp ký được thực hiện trước và sau khi hít dung dịch nước muối đậm đặc.
+ Thử thách histamine: Hô hấp ký được thực hiện trước và sau khi dùng histamine.
+ Test thử thách vận động cũng có thể được thực hiện ngoài bệnh viện nếu có thiết bị đo hô hấp ký. Đôi khi, test cần phải được thực hiện với các thử thách thể thao hoặc các điều kiện môi trường đặc thù.

Tác giả: Mohammed Dalabih, MD, J. Tod Olin, MD, MSCS

Bình duyệt:Marianna Sockrider, MD, DrPH, David Kaminsky, MD

Người dịch: Trần Thanh Lộc - BS. Lê Thị Tuyết Lan

Hành động

+ Hỏi bác sĩ xem bạn có nên test thử thách vận động hay không nếu bạn có các triệu chứng đường hô hấp khi vận động như ho, khò khè hoặc khó thở.

+ Hỏi phòng xét nghiệm để biết cách chuẩn bị test và về bất kỳ thay đổi thuốc nào bạn cần thực hiện.

+ Bảo đảm mang giày và mặc quần áo phù hợp để test.

Nguồn

American Thoracic Society
• http://www.thoracic.org/patients/
- Cardiopulmonary exercise testing
- Methacholine challenge
- Pulmonary function tests

World Anti-Doping Agency
TUE Physician Guidelines: Asthma. https://www.wada-ama.org/sites/default/files/resources/files/tuec_asthma_version6.1.pdf

Bài viết này được dịch với sự cho phép của Hội Lồng Ngực Hoa Kỳ trong loạt bài thông tin dành cho bệnh nhân

Nguồn: American Thoracic Society https://www.thoracic.org/patients/patient-resources/resources/exercise-challenge-to-test-for-eib.pdf