Hen suyễn do thể dục là gì ?

Hầu hết những người bệnh hen suyễn kiểm soát kém có các triệu chứng khi tập thể dục. Một số người chỉ có các triệu chứng hen suyễn khi tập thể dục. Dạng hen suyễn này được gọi là hen suyễn do thể dục (exercise-induced asthma - EIA). Các triệu chứng thường gặp của hen suyễn khi tập thể dục là ho, thở khò khè, khó thở, đau ngực hoặc nặng ngực, mệt mỏi và khó theo kịp người khác.

Các triệu chứng hen suyễn có thể xảy ra trong khi hoạt động mạnh, nhưng thường khởi phát 5-10 phút sau khi ngừng hoạt động. Đôi khi các triệu chứng hen suyễn có thể tái phát sau nhiều giờ. Việc tập thể dục có đem đến các triệu chứng hen suyễn hay không tùy thuộc vào thời gian bạn vận động, cường độ vận động và môi trường nơi bạn tập thể dục. Các môn thể thao nặng như bơi lội, đá banh và chạy đường dài nhiều khả năng gây ra các triệu chứng hen suyễn nhất, nhưng không phải lúc nào cũng cần né tránh vì các triệu chứng thường có thể được kiểm soát.

Các triệu chứng hen suyễn có thể xảy ra khi tiếp xúc với các yếu tố kích phát trong môi trường nơi tập thể dục. Thí dụ, người có thể thoải mái hít thở trong nhà thi đấu bóng rỗ, nhưng sẽ có các triệu chứng hen suyễn khi chạy trên cánh đồng cỏ hoặc trượt tuyết trong trời lạnh. Các yếu tố kích phát có thể là nhiệt độ ngoài trời, độ ẩm, ô nhiễm không khí, phấn hoa hoặc nấm mốc trong không khí và khói hóa chất, kể cả những chất trong một số sân trượt băng và hồ bơi. Các yếu tố kích phát tác động đến bạn có thể khác với các yếu tố kích phát tác động đến người khác.

Cách nào phòng ngừa các triệu chứng hen suyễn khi tập thể dục?

Để duy trì hoạt động hoặc hoạt động nhiều hơn với hen suyễn, các bước sau đây có thể giúp bạn:
+ Xác định các yếu tố kích phát hen suyễn khi tập thể dục,
+ Dùng thuốc điều trị hen suyễn trước khi tập ít nhất 15 phút 30 phút,
+ Làm nóng cơ thể trước khi tập,
+ Kết thúc bằng một bài tập hạ nhiệt.

Cách nào xác định và kiểm soát các yếu tố kích phát hen suyễn khi tập thể dục?

+ Nếu không khí lạnh kích phát hen suyễn, bạn có thể đeo khăn quàng cổ hoặc khẩu trang che phủ mũi và miệng để sưởi ấm không khí. Cố gắng thở bằng mũi khi tập thể dục.

+ Nếu bạn bị dị ứng với bất kỳ nấm mốc hoặc phấn hoa nào, nên kiểm tra số lượng nấm mốc hoặc phấn hoa, và tránh hoạt động ngoài trời khi số lượng lên rất cao.

+ Tránh tập thể dục gần nơi xe cộ lưu thông để tránh khí thải.

+ Mức độ ô nhiễm không khí thường cao nhất lúc trưa hoặc chiều. Ozone là một chất gây ô nhiễm không khí ngoài trời thường gặp trong những tháng hè. Khi nồng độ ozone cao, bạn nên tránh các hoạt động ngoài trời. Kiểm tra chỉ số chất lượng không khí (Air Quality Index - AQI) được cập nhật trong các bản tin dự báo thời tiết trên báo chí, truyền hình hoặc đài phát thanh địa phương.

Các thuốc gì ngăn ngừa triệu chứng hen suyễn?

Có một số loại thuốc có thể được cho trước khi tập thể dục để ngăn ngừa các triệu chứng khi tập. Hai loại chính là thuốc giãn phế quản và thuốc kháng viêm.

Thuốc giãn phế quản (thuốc mở thông đường thở bằng cách giãn các cơ xung quanh phế quản). Có các thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn hạn và tác dụng dài hạn. Bác sĩ sẽ giúp bạn quyết định xem thuốc giãn phế quản tác dụng dài hạn có hữu ích cho việc kiểm soát hen suyễn hay không, và cách sử dụng nó có thể làm thay đổi kế hoạch điều trị dự phòng của bạn.

Thuốc giãn phế quản đồng vận beta tác dụng ngắn hạn gồm có albuterol và levalbuterol. Ipratropium là một thuốc giãn phế quản kháng choline tác dụng ngắn hạn cũng đôi khi được sử dụng để điều trị dự phòng trước khi tập thể dục. Bạn nên dùng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn hạn trước khi bắt đầu tập thể dục từ 15 đến 30 phút. Tác dụng của thuốc không kéo dài quá 4 đến 6 giờ.

Thuốc kháng viêm (thuốc dùng để ngăn ngừa sưng khí quản). Chúng gồm loại có corticosteroid (như budesonide, ciclesonide, fluticasone, mometasone) lẫn loại không có steroid (như montelukast và zifarlukast). Các thuốc kháng viêm thường được sử dụng đều đặn để kiểm soát hen suyễn. Chúng được gọi là ‘thuốc ngừa cơn’. Bạn có thể không nhận ra bất kỳ sự cải thiện ngay lập tức nào khi dùng các thuốc này, phải có thời gian để thuốc phát huy tác dụng. Nếu bạn thường xuyên có triệu chứng hen suyễn (hơn hai lần một tuần vào ban ngày hoặc hơn hai lần một tháng vào ban đêm), bạn nên nói chuyện với bác sĩ về việc sử dụng thuốc ngừa cơn.

Tại sao các bài thể dục làm nóng và hạ nhiệt là quan trọng?

5 đến 10 phút làm nóng trước khi tập thể dục có thể giúp bạn ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn khi tập. Trong khi làm nóng, hãy bắt đầu đi chậm và từ từ tăng vận động hoặc tăng tốc độ trong trong 3-5 phút. Hạ nhiệt từ từ trong 5 đến 10 phút sau khi tập có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn có thể khởi phát sau khi tập. Hạ nhiệt có thể bằng cách đi bộ hoặc vươn người (stretching).

Tôi làm gì nếu có các triệu chứng hen suyễn khi tập thể dục?

Dù dùng thuốc giãn phế quản trước khi tập thể dục, các triệu chứng hen suyễn vẫn có thể xảy ra khi tập. Nếu chúng xảy ra, bạn nên giảm tập xuống. Nếu các triệu chứng tiếp tục trở nặng, bạn có thể phải sử dụng thuốc cắt cơn như albuterol. Ngay cả khi bạn đã dùng thuốc này trước khi tập, bạn vẫn có thể dùng lại để làm giảm các triệu chứng. Nếu bạn cảm thấy việc hô hấp làm hạn chế khả năng tập thể dục, hãy nói với bác sĩ.

Thể hình của tôi có quan trọng không?

Nếu bạn dư cân hoặc không tập thể dục thường xuyên, bạn có thể bị sổ người (mập ra) hoặc tình trạng thể chất kém (ốm yếu). Thể trạng không tốt có thể khiến bạn cảm thấy khó thở và dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng hen suyễn. Không có thể hình làm cho việc tập thể dục có vẻ khó khăn hơn và cảm thấy khó thở sớm hơn. Phải mất thời gian và nỗ lực để xây dựng thể hình và có được hình dáng tốt. Hãy lập kế hoạch để dần dần có được thể trạng tốt.